POWRÓT ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM - SEMESTR II Podstawy prawne ochrony środowiska Spis treści rozdziału - tutaj kliknij Regulacje prawne Ochrona środowiska Dostęp do informacji Proces certyfikacji   Regulacje prawne       W ostatnich latach coraz to więcej firm w naszym kraju zwraca uwagę na sprawy związane z ochroną środowiska. Przyczyny są różne, ale o takim podejściu firm decydują głownie; wzrost liczby przepisów i ustaw w zakresie użytkowania i ochrony środowiska, nacisk ze strony organizacji ekologicznych, istnieją tzw. zieloni konsumenci, dla których jednym z kluczowych warunków zakupu produktu jest jego zgodność z ekologią, coraz większa liczba przedsiębiorstw zauważa, że sukces rynkowy w następnych latach będzie uzależniony w dużej mierze od ekologicznej odpowiedzialności firmy,      W Polsce podobnie jak i w innych krajach podejmuje się działania na rzecz poprawy środowiska przyrodniczego. Po części jest to odpowiedź na przedsięwzięcia realizowane przez społeczność międzynarodową, uwarunkowania unijne, ale też jest wynikiem wzrostu wiedzy ludności o zagrożeniach jakie niesie za sobą naruszenie równowagi przyrodniczej. Krokami milowymi mającymi na celu poprawę istniejącego stanu i przywrócenia równowagi przyrodniczej są; utworzenie pierwszego Ministerstwa, w którego nazwie pojawiły się słowa "ochrona środowiska" (1972), Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych - to pierwsza nazwa ministerstwa, które powstało w dniu 1.01.1986 r., po połączeniu dwóch resortów: Urzędu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Od 1.01.1990 r. do Ministerstwa Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych włączono resort leśnictwa i od tego dnia ministerstwo zmieniło nazwę na: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Nazwa Ministerstwo Środowiska obowiązuje od 26.10.1999 r., uchwalenie przez Sejm PRL Ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska (1980), raport "Ochrona Środowiska w Nauczaniu i Wychowaniu" opracowany przez Sekcję Ochrony Środowiska PTCh (1985 - 1986), uchwalenie przez Sejm RP "Ustawy o zmianie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska oraz o zmianie niektórych ustaw" (1997), zapis w konstytucji - W art. 5 Konstytucji PR zapisano, że ochronę środowiska zapewnia się, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.      Wzrosły też kompetencje naczelnych organów państwowych; sejmu, senatu, prezydenta w zakresie stanowienia prawa ochrony środowiska. Zapis w Konstytucji RP (art.86) jednoznacznie określa, że każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane negatywnych zmian w środowisku. Zasady tej odpowiedzialności określają ustawy; Dz. U. Nr 199. 2008 Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, OJ 2001 No. 62, item 628 Act on Waste (Ustawa o odpadach), Dz.U.2005 Ustawa o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz ustawy o odpadach, Dz.U.2004 Ochrona Przyrody, Dz.U.2001 Prawo wodne, Dz.U.2001 Ustanowienie programu wieloletniego "Program dla Odry - 2006", Dz.U.2001 Organizmy genetycznie zmodyfikowane, Dz.U.2001 Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, Dz.U.2001 Opakowania i odpady opakowaniowe, Dz.U.2001 Ustawa o odpadach, Dz.U.2001 Prawo ochrony środowiska, Dz.U.1995 Prawo łowieckie, Dz.U.1995 Ochrona gruntów rolnych i leśnych, Dz.U.1994 Prawo geologiczne i górnicze, Dz.U.1991 Lasy, Dz.U.1974 Prawo wodne. Do góry   Ustawa o ochronie środowiska            Nowa ustawa o ochronie środowiska, która podobnie jak dotychczasowa ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska jest w polskim systemie prawnym podstawowym aktem rangi ustawowej dotyczącym środowiska (często nazywanym "ustawą-matką"), ma za zadanie m. in. w jak najszerszym zakresie przejąć do prawa polskiego odnoszące się do problematyki ochrony środowiska zasady, instytucje prawne, nazewnictwo oraz definicje pojęć zawarte w obowiązującym prawie wspólnotowym. Ustawa ta zapewnia też zgodność wymagań polskich przepisów ochrony środowiska z wymaganiami Unii Europejskiej w takich istotnych obszarach jak; ochrona przed zanieczyszczeniami z wykorzystaniem mechanizmu zintegrowanych pozwoleń ekologicznych oraz mechanizmu stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), ochrona przed hałasem poprzez znacznie szersze niż dotąd normowanie hałaśliwości maszyn i urządzeń, zapobieganie i przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym oraz ich skutkom, mechanizmy ekonomiczne i mechanizmy finansowania ochrony środowiska, prawna odpowiedzialność za skutki działań w środowisku oraz działania dobrowolne na rzecz środowiska (ekozarządzanie, ekoznakowanie), dobrowolne porozumienia pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą i organami administracji oraz innymi instytucjami życia publicznego). Ustawa zapewnia także zgodny z Konstytucją sposób ustalania stawek opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian. Do góry   Dostęp do informacji            Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.      Ustawa jest aktem normatywnym regulującym przede wszystkim kwestie postępowania w zakresie ocen oddziaływania inwestycji na środowisko i udziału społeczeństwa w tych postępowaniach oraz kwestie udostępniania informacji o środowisku.(Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Ustawa zapewnia także dostosowanie do wymagań Unii Europejskiej w dziedzinie ustawodawstwa tzw. horyzontalnego oraz Konwencji z Aarhus (1998) o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, a także Konwencji z Espoo (1991) o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym.      Za ustawą mają być podjęte działania mające na celu zastosowanie rozwiązań prawnych, organizacyjnych i finansowych dla stworzenia w urzędach administracji publicznej sprawnego systemu udostępniania i upowszechniania informacji oraz umożliwiania skutecznego udziału społeczeństwa w ochronie środowiska, zgodnego z projektem ustawy o postępowaniu w sprawie ocen oddziaływania na środowisko oraz dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie. Dla udrożnienia kanałów obiegu informacji w maksymalnie szerokim zakresie mają być wykorzystywane nowoczesne środki komunikowania się, a w tym Internet. Mają być stworzone publiczne rejestry, w których udostępniane będą do wglądu: decyzje ustalające rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza, decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu przenikającego do środowiska, zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, zezwolenia na zamierzone uwolnienie genetycznie zmodyfikowanych organizmów do środowiska w celach eksperymentalnych lub wprowadzenie do obrotu produktu zawierającego organizmy genetycznie zmodyfikowane lub składającego się z takich organizmów albo ich części, wykazy rodzajów i ilości zanieczyszczeń wprowadzonych do powietrza, decyzje o wymiarze, odroczeniu terminu płatności i rozłożeniu na raty kar pieniężnych za naruszanie wymagań ochrony środowiska, polegające na: przekroczeniu co do rodzaju lub ilości substancji dopuszczonych do wprowadzenia do powietrza, określonych decyzją właściwego organu, przekroczeniu dopuszczalnego poziomu hałasu, określonego decyzją właściwego organu, Udział społeczeństwa Zgodnie z Ustawą EIA każdy ma prawo składania uwag i wniosków w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Takimi postępowaniami są: postępowanie w sprawie wydania Decyzji o Środowiskowych Uwarunkowaniach; postępowanie w sprawie wydania decyzji o: (a) pozwoleniu na budowę, (b) zatwierdzeniu projektu budowlanego, (c) pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, (d) zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, jeżeli taką konieczność stwierdzi organ wydający Decyzję o Środowiskowych Uwarunkowaniach lub jeżeli zostanie stwierdzona konieczność przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania przez organ wydający decyzje ; postępowanie w sprawie wydania decyzji administracyjnych wymaganych do realizacji przedsięwzięć innych niż mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, a mogą potencjalnie znacząco oddziaływać na ten obszar. Przed wydaniem i zmianą decyzji wymagającej udziału społeczeństwa organ właściwy do wydania decyzji, bez zbędnej zwłoki, podaje do publicznej wiadomości niezbędne informacje, w tym o: przystąpieniu do przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; wszczęciu postępowania; możliwościach zapoznania się z dokumentacją oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu; możliwości składania uwag i wniosków, sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie 21-dniowy termin ich składania; organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków. terminie i miejscu rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa, jeżeli ma być przeprowadzona.      Społeczeństwo może składać w toku postępowania skargi i wnioski. Może tego dokonywać w formie pisemnej, ustnie do protokołu lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym. Uwagi i wnioski zgłoszone po terminie (21 dniowym) pozostawia się bez rozpoznania.      Organ prowadzący postępowanie rozpatruje uwagi i wnioski zgłoszone w terminie i w uzasadnieniu decyzji podaje informacje o udziale społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa.      Ustawa przyznaje szerokie uprawnienia tzw. organizacjom ekologicznym. Organizacje ekologiczne, które powołując się na swoje cele statutowe, zgłoszą chęć uczestniczenia w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, uczestniczą w nim na prawach strony. Ponadto organizacjom ekologicznym służy prawo wniesienia odwołania od decyzji wydanej w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji, także w przypadku gdy nie brała ona udziału w określonym postępowaniu (w takim przypadku wniesienie odwołania jest równoznaczne z przystąpieniem do postępowania; w postępowaniu odwoławczym organizacja uczestniczy na prawach strony). Zakres uprawnień organizacji ekologicznych jest jeszcze rozszerzony o możliwość złożenia skargi do sądu administracyjnego wydanej w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji, także w przypadku gdy nie brała ona udziału w określonym postępowaniu. Do góry   Pozostałe akty prawne       Prawo wodne i zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków Ustawa Prawo wodne oraz ustawa o zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków zapewnia pełne dostosowanie do wymagań Unii Europejskiej w dziedzinie gospodarki wodnej i ochrony wód przed zanieczyszczeniami, w tym m.in.; dotyczących zarządzania opartego na systemie zlewniowym, funkcjonowanie monitoringu wód podziemnych i powierzchniowych, metod wykonywania analiz wody i ścieków, ochrony wód przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany ze źródeł rolniczych, wymaganych standardów wody do picia i kąpieli oraz na potrzeby bytowania ryb, dopuszczalnych standardów zrzutu zanieczyszczeń do wód i kanalizacji, w tym wskaźników odniesionych do jednostki surowca lub produktu, procedur wydawania pozwoleń wodno-prawnych, regulacji prawnych dotyczących niesieciowych rozwiązań odprowadzania ścieków na terenach zabudowy rozproszonej. Organizmy genetycznie zmodyfikowane Ustawa kompleksowo reguluje kwestie zamierzonego i niezamierzonego uwalniania do środowiska genetycznie zmodyfikowanych organizmów, w tym procedury oceny zagrożenia, metody badań, wydawania pozwoleń, znakowania produktów zawierających genetycznie zmodyfikowane organizmy bądź wytworzonych z ich wykorzystaniem. Ustawa o odpadach Ustawa określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Ustawa o ochronie przyrody Ustawa określa cele, zasady i formy ochrony przyrody żywej i nieożywionej oraz krajobrazu. W rozumieniu ustawy ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów; roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową; zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia; siedlisk przyrodniczych; siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; krajobrazu; zieleni w miastach i wsiach; zadrzewień. Celem ochrony przyrody jest: utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów; zachowanie różnorodności biologicznej; zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień; utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody; kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody. Do góry     Literatura 1. Witold Mierzwiński - Zarządzanie środowiskowe 2. Strona Ministerstwa Ochrony Środowiska - http://www.mos.gov.pl/    (C) 2018 Wydział Przyrodniczo-Techniczny KPSW. All Rights Reserved